En nee, wat er niet in zit, komt er ook niet uit, echt niet…
Mijn stelling is: niet iedereen is een geboren leider. Ondanks de populaire gedachte dat iedereen leiderschap kan leren, is het niet zo zwart-wit. Leiderschap is niet iets wat je met een zomercursus-je even oppikt. Het zit diep van binnen al verankerd in wie je bent. Je kunt jezelf niet in een leider veranderen als die kern er niet van nature al in zit.
Aangeboren TALENT
“Niemand wordt geboren als leider,” hoor je vaak. Maar waarom geloven we dit eigenlijk? Als leiderschap puur aangeleerd zou zijn, waarom zien we dan telkens dezelfde mensen opstaan in moeilijke tijden? Waarom voelen sommige mensen zich vanaf dag één comfortabel in een leiderschapsrol, terwijl anderen er nooit in lijken te passen? Ik zie elke dag hoe aangeboren talenten en eigenschappen bepalend zijn voor het succes van een leider. Het gaat niet alleen om vaardigheden aanleren; het gaat om de natuurlijke aanwezigheid van die ongrijpbare leiderschapskwaliteit.
Enne, dit is totaal wat anders dan zeggen “als je bent geboren als dubbeltje dan word je nooit een kwartje”, want het gaat niet over opklimmen op een ladder, het gaat over intrinsiek talent.
Natuurlijk leiderschap
Leiderschap is niet voor iedereen weggelegd. Het is geen checklist van vaardigheden die je kunt afvinken. Leiderschap vraagt om visie, intuïtie, charisma en natuurlijk talent. Je hebt het of je hebt het niet. Mensen met aangeboren leiderschapskwaliteiten kunnen anderen motiveren en inspireren zonder daar bewust moeite voor te doen. Ze hoeven geen managementboeken te lezen om te weten hoe ze een team moeten aansturen; ze doen het simpelweg. Dit natuurlijke vermogen onderscheidt echte leiders van degenen die simpelweg een functie bekleden.
En laten we hier ook een ander hardnekkig misverstand doorprikken: leiderschap heeft niets met status te maken. Sterker nog, status kan een effectief leider juist in de weg staan. Toen ik in 1999 begon te werken bij een Onderzoeksinstituut (tegenwoordig Wageningen Environmental Research), ontmoette ik collega Jan K. die precies dit principe voorleefde. Hij besloot zijn functie als afdelingshoofd op te geven en weer onderzoeker te worden. Van een prominente plek in de organisatie trok hij zich terug in zijn kamertje en sloot de deur. Dat vond ik een machtig gebaar.
Tegen de stroom in durfde hij de hiërarchische ladder los te laten. Want iemand klimt omhoog op de ladder en wordt uiteindelijk teamleider en daarna misschien afdelingshoofd. Soms wordt iemand vervolgens weer ‘teruggezet‘. Alleen al zo’n woord maakt dat het als falen wordt gezien. Maar is dat wel zo? Misschien heeft het opgeven van status wel meer te maken met echt leiderschap dan klimmen op de hiërarchische ladder ooit zou kunnen…
TALENT ontwikkelen
Onze TALENTentest laat keer op keer zien dat je niet iedereen in een leiderschapsrol kunt duwen. Als het er van nature niet in zit, komt het er ook niet uit. Natuurlijk kun je bepaalde vaardigheden trainen, maar zonder een basis van aangeboren talent blijft het hard werken zonder echte voldoening. En sommige mensen zijn goede leiders in kleine teams en sommige zijn juist geschikt voor grote afdelingen. Je weet wel van die vis die niet in bomen kan klimmen – nou hij kan best klimmen hoor, maar alleen in een rivier. Maar afijn, wat ik probeer te zeggen is dat het belangrijk is om talenten te herkennen en te ontwikkelen die van nature bij iemand passen.
Het mooie vind ik ook dat leiderschap niet altijd verschijnt in de meest voor de hand liggende vormen. Zo hadden we laatst een aantal jonge deelnemers met autisme in een workshop, en die bleken extreem veel leiderschap in zich te hebben. Ze vertelden dat ze soms woede-uitbarstingen hadden gehad op school. Tja, wat nou hè, als dit nou gewoon leiders in de dop zijn die al zagen wat er in de klas fout ging en daarom boos werden? En wat nou als ze nu een ‘label’ hebben gekregen, terwijl het eigenlijk leiderschap is dat z’n weg naar buiten probeert te vinden?
Praktijktoepassing
Voor organisaties betekent dit dat je niet zomaar iemand op een leiderschapspositie moet zetten alleen omdat hij of zij jarenlange ervaring heeft. Ervaring betekent niets zonder de natuurlijke aanleg om anderen te leiden. Voor individuen betekent het dat je moet ontdekken waar je van nature goed in bent. Alleen dan kun je echt floreren en voldoening halen uit je werk.
Geboren leiders
Ik moet met een glimlach terugdenken aan de tijd dat ik zelf de ladder opklom bij een uitgeverij (tegenwoordig RELX) en een ‘Leadership Development’ opleiding kreeg… Iedereen die een x-aantal mensen ‘onder zich’ had die kon door z’n leidinggevende worden aangemeld voor deze jaaropleiding.
Ik vind dat het tijd wordt om de mythe te doorbreken dat iedereen een leider kan worden. Laten we het potentieel benutten van mensen die gemaakt zijn om te leiden. Dit zal niet alleen leiden tot betere leiders, maar ook tot gelukkigere teamleden. En dat is uiteindelijk waar het voor mij om draait: mensen op hun natuurlijke kracht inzetten, zodat ze kunnen stralen van werkplezier. Want ik vind dat werken leuk mag zijn. Scheelt trouwens ook een hele hoop centjes in de gezondheidszorg en voorkomt uitval van medewerkers.
Interim Management
En oh ja, als je dan leiderschap in je blijkt te hebben, moet je dan per se een leider worden? Nee! Zo heb ik zelf heel veel leiderschap in mij, maar ik vind het fijner om zelf geen eigen team mensen in dienst te hebben. Dit geeft mij de bewegingsruimte en vrijheid om vanuit mijn leiderschapstalent andere leiders te adviseren, soms interim klussen te doen – bijvoorbeeld om een team weer op de rit te zetten of richting te geven zoals op bijgevoegde foto bij een gemeente – en daarnaast als sparringpartner te fungeren voor onze leidinggevende klanten. Hierdoor kan ik meer impact maken dan wanneer ik alleen de focus zou hebben op een eigen team.
Kwalisite